Bezpieczeństwo pracy

W trosce o zapewnienie właściwych warunków pracy i zdrowia pracowników podejmujemy szeroko zakrojone działania mające na celu utrzymanie już osiągniętych wskaźników bezpieczeństwa, ciągłe podnoszenie ich poziomu oraz systematyczną poprawę istniejącego stanu.

Cele te realizujemy m.in. poprzez:

• zapewnienie właściwej organizacji środowiska pracy,
• systematyczne wykonywanie badań środowiskowych,
• stosowanie najlepszych możliwych zabezpieczeń procesowo-technicznych i zdrowotnych,
• doskonalenie systemu identyfikacji zagrożeń i szacowania ryzyka w układzie człowiek - maszyna - otoczenie,
• prowadzenie systematycznej działalności doradczo-nadzorczo- kontrolnej,
• organizowanie praktycznych szkoleń i warsztatów tematycznych podnoszących kwalifikacje zawodowe pracowników,
• podnoszenie świadomości i zaangażowania pracowników wpływające na wzrost kultury bezpieczeństwa pracy.

Od lat kierujemy się zasadą, że budowanie świadomości i zaangażowania zarówno kierownictwa, jak i pracowników, rozwijanie w nich kultury i poczucia bezpieczeństwa, kształtowanie właściwych postaw i zachowań w warunkach normalnej pracy oraz w sytuacjach kryzysowych, jest kluczowym czynnikiem wpływającym na maksymalizację efektów systemu bezpieczeństwa pracy w Grupie Kapitałowej LOTOS.

Świadomość pracowników staramy się kształtować poprzez, m.in.:

• szkolenia i podnoszenie kwalifikacji pracowników,
• popularyzację zagadnień bhp,
• zachęcanie do aktywnego współuczestnictwa w kreowaniu i wdrażaniu korporacyjnej polityki bezpieczeństwa pracy,
• doradztwo, wsparcie merytoryczne i partnerstwo.

W ramach strategii społecznej odpowiedzialności podejmujemy inicjatywy ukierunkowane na współpracę z interesariuszami zewnętrznymi. Do inicjatyw tych można zaliczyć m.in.:

• współpracę na rzecz bezpieczeństwa pracy w przemyśle naftowym i gazowym, zgodnie deklaracją podpisaną w Głównym Inspektoracie Pracy w 2011 r. przez Grupę LOTOS i inne przedsiębiorstwa z branży,
• wspólne, systematyczne ćwiczenia dotyczące reagowania na sytuacje kryzysowe (awarie) i ewakuację z jednostkami zewnętrznymi Państwowej Straży Pożarnej i Policji,
• wymianę doświadczeń BHP z przedstawicielami innych firm,
• współpracę z jednostkami naukowymi, np. poprzez projekt uczenia się ze zdarzeń mających miejsce w rafineriach Statoil i Grupy LOTOS,
• udział w konferencjach zewnętrznych jako prelegenci krzewiący kulturę bezpiecznej pracy i dzielący się swoimi doświadczeniami,
• udział w konkursach organizowanych przez instytucje takie jak Państwowa Inspekcja Pracy, Centralny Instytut Ochrony Pracy, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Służb BHP.

Przykładamy wagę do bezpieczeństwa gości i współpracujących wykonawców. W związku z realizacją wieloaspektowych inwestycji, tempem prowadzonych prac konstrukcyjno-montażowych oraz liczbą przebywających pracowników firm zewnętrznych, istnieje stała potrzeba podnoszenia świadomości pracowników w odniesieniu do zagadnień związanych z właściwym postępowaniem, bezpiecznym wykonywaniem prac i przestrzeganiem wewnętrznych wymogów BHP i p.poż. Służby BHP Grupy Kapitałowej LOTOS oraz przedstawicieli firm zewnętrznych sprawują nadzór nad trwającymi pracami remontowymi, konserwacyjnymi czy inwestycyjnymi. Nasi przedstawiciele są obecni na terenie prac, by służyć radą szczególnie osobom nadzorującym ich wykonywanie zarówno z ramienia Spółki, jak i wykonawców.

W umowach zawieranych z wykonawcami uwzględniamy klauzule nakazujące im respektowanie przepisów i zasad bezpiecznej pracy oraz wymagań i standardów obowiązujących na naszym terenie. Dzięki temu wykonawcy zobowiązują się do ochrony praw swoich pracowników, co stanowi wymóg realizacji umowy. Podczas prowadzonych systematycznie kontroli BHP lub auditów na terenie rafinerii weryfikuje się przestrzeganie przepisów BHP przez wykonawców, a tym samym respektowanie praw człowieka w relacji pracodawca – pracownik – Grupa Kapitałowa LOTOS. Działania te stanowią istotny element zarządzania ryzykiem. Każdorazowa weryfikacja w terenie tego, czy pracodawcy firm zewnętrznych przestrzegają praw pracowników, wpływa na dalsze losy naszej współpracy i ma swoje odzwierciedlenie w corocznej ocenie wykonawców, gdzie jednym z kluczowych elementów jest kryterium bezpieczeństwa pracy, ochrony zdrowia oraz poszanowania i przestrzegania praw człowieka.

Konieczność przestrzegania państwowych przepisów BHP oraz naszych wewnętrznych standardów realizacji prac na terenie zakładów Grupy Kapitałowej LOTOS wpływa na:

• zwiększenie szans na spełnienie wymagań prawnych przez pracodawców, którzy na terenie należącym do koncernu zobowiązani są do przestrzegania ponadnormatywnych standardów bezpiecznej pracy,
• konieczność zapewnienia przez firmy zewnętrzne wyposażenia swoich pracowników w niezbędne środki ochrony zbiorowej, indywidualnej, w tym odpowiedniej odzieży ochronnej, stosownej do zagrożeń istniejących na terenie rafinerii,
• współpracę wykonawców ze swoimi podwykonawcami, za których wykonawcy na naszym terenie są tak samo odpowiedzialni, jak za swoich pracowników,
• zwiększenie świadomości i umiejętności właściwego rozpoznawania zagrożeń oraz stosowania odpowiednich, bezpiecznych metod pracy, dzięki prowadzonym przez nas szkoleniom BHP, przekazywanym wykonawcom standardom bezpiecznej pracy czy prowadzonym ocenom w trakcie kontroli przestrzegania przyjętych zasad.

Dzięki szansom, jakie stwarza nasza współpraca, po jej zakończeniu wykonawcy zyskują świadomych i zaangażowanych pracowników, którzy zachowują czujność w pracy oraz wykazują się zwiększoną dbałością o bezpieczne stanowisko pracy. Wynikiem współdziałania zapewniającego przekazywanie wymagań, wiedzy i dobrych praktyk jest zmniejszenie wypadkowości, występowania chorób zawodowych, absencji pracowniczej wśród firm wykonawczych, co w konsekwencji przynosi tym firmom dodatkowe, wymierne korzyści finansowe w postaci m.in. mniejszych składek na ubezpieczenie społeczne czy odszkodowania powypadkowe.

Grupa Kapitałowa LOTOS, jako firma społecznie odpowiedzialna, czerpie korzyści z inwestowania w BHP, wpływające na:

• poprawę warunków pracy,
• minimalizację wypadków przy pracy,
• obniżenie wartości wskaźników wypadkowości, w tym wskaźnika LTIF,
• zmniejszenie kosztów związanych z wypadkami przy pracy i chorobami zawodowymi,
• eliminację czynników uciążliwych, szkodliwych i niebezpiecznych w środowisku pracy,
• eliminację zagrożeń i pojawiających się nieprawidłowości,
• zwiększenie świadomości i zaangażowania pracowników,
• podniesienie kwalifikacji i umiejętności pracowników,
• wzrost zadowolenia pracowników,
• zmniejszenie kosztów prowadzenia firmy i zakłóceń w pracy,
• zwiększenie zaufanie inwestorów i ubezpieczycieli,
• zwiększenie zaufania pracowników do pracodawcy,
• wzmocnienie wizerunku marki i jej wartości,
• wpływ na reputację firmy,
• zmniejszenie stopnia potencjalnego narażenia na karne lub cywilne procesy sądowe,
• możliwość porównywania się z liderami HSE w branży rafineryjnej.

Zgodnie ze strategią biznesową oraz strategią społecznej odpowiedzialności bezpieczeństwo pracy i ochrona zdrowia pracowników własnych, jak i współpracujących należy do priorytetów Grupy Kapitałowej LOTOS. Szczególnie wysoka ranga jest nadawana działaniom mającym na celu utrzymywanie wysokiego poziomu bezpieczeństwa, minimalizowanie występujących zagrożeń i obniżanie wypadkowości.

Istotnym wyzwaniem jest podnoszenie poziomu świadomości - szczególnie kadry kierowniczej średniego szczebla - wagi, jaką spełnia dawanie dowodów osobistego zaangażowania w przestrzeganie przyjętych norm i standardów w dziedzinie BHP wobec podległych pracowników, będących świadkami takiego postępowania. Wpłynięcie na podniesienie świadomości oraz zaangażowania kadry kierowniczej i pracowników w poprawę tego stanu jest priorytetem, gdyż od tych czynników zależy także poziom wypadkowości w przedsiębiorstwie.

W związku z prowadzoną ścisłą współpracą z służbami BHP spółek Grupy Kapitałowej LOTOS corocznie wyznaczane są cele i zadania do realizacji, które ukierunkowane są na podniesienie bezpieczeństwa pracy, ujednolicenie wdrażanych standardów, wymianę doświadczeń i wiedzy specjalistów z branży bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia.

Kluczowym celem naszego podejścia jest podniesienie świadomości i poziomu zaangażowania kadry kierowniczej i pracowników wszystkich szczebli oraz podwykonawców w poprawę bezpieczeństwa.

W 2013 r. cel ten realizowaliśmy poprzez m.in.:

• wdrożenie systemu zadań kwartalnych dla spółek Grupy Kapitałowej LOTOS,
• dokonanie przeglądu stanu bezpieczeństwa pracy w działających w Polsce spółkach Grupy Kapitałowej LOTOS,
• prowadzenie akcji edukacyjno-informacyjnych promujących bezpieczne warunki pracy i profilaktykę zdrowotną,
• przygotowanie podstaw do podjęcia decyzji przez Zarząd Spółki dotyczącej uwzględnienia kryterium BHP w ramach systemu okresowej oceny pracowniczej,
• opracowanie elektronicznej bazy monitoringu wypadków przy pracy i sytuacji niebezpiecznych zarejestrowanych w Grupie Kapitałowej LOTOS,
• opracowanie materiałów edukacyjnych dotyczących wypadków i zagrożeń mogących wystąpić w miejscu pracy,
• szkolenie dla kadry kierowniczej Grupy Kapitałowej LOTOS przypominające o odpowiedzialnościach i obowiązkach z zakresu BHP prowadzone przez wyspecjalizowany ośrodek szkoleniowy,
• szkolenia praktyczne dla pracowników w zakresie m.in. zasad obsługi defibrylatorów AED, gaszenia pożarów przy użyciu sprzętu gaśniczego oraz udzielania pierwszej pomocy, jak i właściwego reagowania na sytuacje kryzysowe.

Podejmujemy szereg ponadstandardowych inicjatyw, służących propagowaniu problematyki bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia oraz profilaktyce w sposób przystępny i angażujący pracowników. W 2013 r. zrealizowaliśmy m.in.:

• IV Dzień Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Pracy połączony z przeprowadzeniem akcji zdrowotnej dotyczącej profilaktyki wzroku z możliwością poddania się pracowników badaniom w kierunku wykrycia chorób oczu, pomiarami parametrów medycznych wad wzroku z wykorzystaniem najnowocześniejszych aparatów okulistycznych wraz z konsultacją lekarską. Na podstawie przeprowadzonych badań powstał raport dotyczący stanu zdrowia pracowników w zakresie chorób oczu i profilaktyki wzroku.
• Wyłonienie najbezpieczniejszego zakładu produkcyjnego Grupy LOTOS 2012 r., którym został Zakład Olejowy oraz  najbezpieczniejszej spółki Grupy Kapitałowej LOTOS 2012 r., którą została spółka LOTOS Petrobaltic.
• Akcję promującą zdrowie i bezpieczeństwo pracy w ramach Kalendarza bezpiecznej pracy i promocji zdrowia, gdzie poszczególne miesiące poświęcono innej akcji tematycznej. W tym celu zostały opublikowane broszury poświęcone problematyce chorób kręgosłupa, cukrzycy, wad wzroku i słuchu czy wirusowego zapalenia wątroby.
• Szkolenie z bezpiecznej jazdy dla pracowników, których praca wymaga częstych podróży służbowych w ramach zarządzania siecią stacji paliw LOTOS.
• Przeprowadzenie identyfikacji zagrożeń i oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy, czyli dokładne sprawdzenie i ocenienie, co w miejscu pracy może zaszkodzić lub wyrządzić krzywdę pracownikom. Dzięki systematycznej analizie zagrożeń na bieżąco weryfikujemy, czy zastosowano na danym stanowisku pracy wystarczające środki ograniczające lub eliminujące zagrożenia oraz określamy, co należy jeszcze zrobić, aby do tego doprowadzić.
• Zapoznanie pracowników z zagrożeniami chemicznymi, gdy w miejscu pracy pojawia się nowa substancja chemiczna. W systematycznie aktualizowanym elektronicznym wykazie przechowywane są Karty charakterystyki i informacje o produkcie zarówno dla produktów Spółki, jak również zakupywanych na potrzeby firmy. Tego typu rozwiązanie umożliwia niemal niezwłoczne dostarczenie niezbędnych informacji dotyczących substancji chemicznych pracownikom, którzy mają z nimi do czynienia podczas wykonywania obowiązków służbowych.
• Wdrożenie pilotażowego systemu blokowania przepływu niebezpiecznych energii i znakowania blokad energii Lockout - Tagout (LOTO) na wybranych instalacjach produkcyjnych Grupy LOTOS. System służby do zabezpieczenia urządzeń w trakcie prowadzonych prac przed przypadkowymi uruchomieniem przez nieupoważnione osoby i ma za zadanie chronić ludzi i otoczenie przed niekontrolowanym uwolnieniem energii z urządzeń instalacji produkcyjnych.

Corocznie monitorujemy stan zdrowia pracowników, zapewniając im jednocześnie, zgodnie z przepisami prawa, profilaktyczną opiekę medyczną. Kładziemy duży nacisk na działania profilaktyczne i informacyjne, prowadząc przedsięwzięcia edukacyjne, szkoleniowe oraz programy prewencyjne mające na celu minimalizację skutków chorób wśród pracowników firmy.

Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy

W Grupie LOTOS działa Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP). Stanowi ona organ doradczy i opiniodawczy pracodawcy. Zgodnie z przepisami prawa pracy tworzą ją przedstawiciele pracodawcy i wybrani przez zakładowe organizacje związkowe przedstawiciele pracowników oraz lekarz medycyny pracy. Komisja dokonuje przeglądów warunków pracy, ocenia stan bezpieczeństwa pracy i wypowiada się na temat podejmowanych przez pracodawcę środków zapobiegających wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym.

W 2013 r. w ramach prac Komisji BHP i prowadzonych konsultacji dokonano przeglądu warunków pracy w Zakładzie Produkcji Wodoru i Siarki Grupy LOTOS. Omawiano również tematy dotyczące m.in.:

• konsultacji zapisów kart oceny ryzyka zawodowego dla danych stanowisk pracy w Spółce,
• treści aktualizowanych procedur i zarządzeń wewnętrznych, m.in. wprowadzenia w życie zasad funkcjonowania Zespołu Ratowników Pierwszej Pomocy, Zasad tworzenia punktów aptecznych pierwszej pomocy czy Zasad postępowania przy wykonywaniu prac w oparciu o pisemne zezwolenia.

W obecnym stanie prawnym zarówno prawodawca krajowy, jak i europejski akceptuje wpływ pracowników na problematykę ochrony pracy wyłącznie w formie dialogu rozumianego, jako zorganizowana forma wymiany informacji i opinii. Jego realizacja następuje poprzez prowadzenie konsultacji z zakresu BHP. Zgodnie z treścią zarządzenia obowiązującego w Grupie LOTOS, pracodawca umożliwia pracownikom i ich przedstawicielom zapoznanie się ze sprawami z zakresu BHP będącymi przedmiotem konsultacji, podjęcie dyskusji oraz przedstawienie uwag i wniosków dotyczących przedmiotu konsultacji. Konsultacjom w Spółce podlegają takie działania, które wpływają na bezpieczeństwo pracowników i sprawy zgłaszane, jako wnioski dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zawodowych. Regulujemy ten obszar w drodze zarządzeń wewnętrznych, wydawanych procedur, poleceń i instrukcji. Wszystkie one podlegają przed wejściem w życie konsultacjom z pracownikami. Obecnie problematykę ochrony pracy w Grupie LOTOS obejmuje swym zakresem 8 zarządzeń i 15 procedur i instrukcji.

Poziom wypadkowości

W obu przyjętych do realizacji strategiach Grupy Kapitałowej LOTOS, tj. strategii biznesowej oraz strategii społecznej odpowiedzialności, jednym z mierników jest osiągnięcie wymaganych wartości wskaźnika wpadkowości LTIF. Wskaźnik ten obrazuje liczbę wypadków przy pracy przypadających na milion roboczogodzin przepracowanych przez pracowników przedsiębiorstwa. W 2013 r. wskaźnik wypadkowości LTIF dla Grupy Kapitałowej wyniósł 4,4. Zarejestrowaliśmy 39 zdarzeń wypadkowych, w tym 35 ze zwolnieniem lekarskim. Ok. 40% wszystkich zdarzeń wypadkowych w grupie kapitałowej w 2013 r. miało miejsce podczas pieszego poruszania się. Były to najczęściej potknięcia i poślizgnięcia.

Wypadków tych można byłoby uniknąć, gdyby pracownicy zachowali dostateczną ostrożność. Tego typu wypadki trudno jest eliminować i z wyjątkiem szeroko pojętego edukowania i uświadamiania pracowników pracodawca ma niewielkie możliwości ograniczania ich występowania. Z dodatkowej analizy przyczyn wypadkowości wynika, iż niecałe 60% stanowiły przyczyny bezpośrednio po stronie człowieka, a po ok. 20% przyczyny techniczne i organizacyjne.

Do głównych przyczyn zdarzeń wypadkowych w 2013 r. w Grupie Kapitałowej LOTOS należy zaliczyć m.in.:

• nieprawidłowe zachowania pracowników mogące przejawiać się m.in. w związku z przechodzeniem/przejeżdżaniem w miejscach niedozwolonych, wejściem/wjazdem na obszar zagrożony bez upewnienia się czy nie ma niebezpieczeństwa;
• utrata równowagi lub niewłaściwa koncentracja uwagi na wykonywanych czynnościach zwłaszcza podczas przemieszczania się;
• niedostatecznie częste zgłaszanie nieprawidłowości, które mogą mieć miejsce w miejscu pracy. Skutkiem niezgłaszania sytuacji niebezpiecznych jest potencjalny brak możliwości eliminacji tych zagrożeń;
• rutyna lub pośpiech podczas wykonywanej pracy i obniżenie czujności w stosunku do mogących wystąpić zagrożeń w miejscu pracy;
• brak lub niewłaściwe zastosowanie przez pracownika środków ochrony zbiorowej i indywidualnej;
• niewłaściwa organizacja stanowiska pracy;
• niewłaściwa ogólna organizacja pracy;
• nietypowa budowa elementów technicznych, ukryte wady materiałowe użytkowanego do prac sprzętu.

Wypadki przy pracy

Grupa LOTOS	2011 r.	2012 r.	2013 r.
Liczba zatrudnionych (1)	1.318	1.323	1.344
Wypadki przy pracy, w tym:	5	13 (2)	12
kobiety	Brak danych (3)	2	1
mężczyźni	Brak danych (3)	11	11
Absencja powypadkowa (dni kalendarzowe) (4), w tym:	168	253	302
kobiety	Brak danych (3)	28	11
mężczyźni	Brak danych (3)	225	291
Choroby zawodowe	Brak	Brak	Brak
Wskaźnik wypadkowości LTIF (5) (na 1 mln przepracowanych godzin)	2,1	4,3	4,5
Wskaźnik wypadkowości LDR (6) (na 200 tys. przepracowanych godzin)	0,42	0,9	0,9
Grupa Kapitałowa LOTOS (7)	2011 r.	2012 r.	2013 r.
Liczba zatrudnionych (1)	5.004	4.795	4.773
Wypadki przy pracy, w tym:	31	34	39 (8)
kobiety	Brak danych (3)	5	7
mężczyźni	Brak danych (3)	29	32
Absencja powypadkowa (dni kalendarzowe) (4), w tym:	1.826	1.651 (9)	1.238
kobiety	Brak danych (3)	196	174
mężczyźni	Brak danych (3)	1.455	1.064
Choroby zawodowe	Brak	Brak	Brak
Wskaźnik wypadkowości LTIF (5) (na 1 mln przepracowanych godzin)	3,3	3,3	4,4
Wskaźnik wypadkowości LDR (6) (na 200 tys. przepracowanych godzin)	0,7	0,7	0,9

W 2013 r. nie odnotowano w Grupie Kapitałowej LOTOS wypadków ciężkich, zbiorowych i śmiertelnych oraz potwierdzonych przypadków chorób zawodowych.

Wyzwania w perspektywie realizacji strategii do 2015 r.

• Wdrożenie systemu blokad Lockout-Tagout, podczas prowadzenia wytypowanych prac na terenie czynnych instalacji produkcyjnych Grupy LOTOS.
• Wdrożenie zasad kardynalnych BHP mających na celu budowanie właściwych postaw wśród pracowników i wykonawców.
• Modyfikacja systemu zezwoleń na prace z wykorzystaniem narzędzi informatycznych, w ramach prowadzonych działań doskonalących.
• Promocja kultury bezpieczeństwa pracy poprzez organizację i zachęcenie pracowników do udziału w corocznym Dniu Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Pracy.
• Organizacja warsztatów BHP dla pracowników administracyjno-biurowych.
• Wdrożenie systemu samokontroli stanowisk pracy w oparciu o tematyczne listy kontrolne.
• Doskonalenie elektronicznego narzędzia monitorowania systemu bezpieczeństwa pracy w Grupie Kapitałowej, tzw. Portal BHP.
• Modyfikacja programów ćwiczeń doskonalących w zakresie właściwego reagowania pracowników w przypadku wypadku przy pracy, ogłoszenia alarmu chemicznego, ewakuacji z budynków, ćwiczenie scenariuszy awaryjnych przy użyciu nowych środków pozoracji.
• Opracowanie metodyki wyliczania kosztów wypadków przy pracy w aspekcie przyczyn technicznych, organizacyjnych i ludzkich.

Perspektywy rozwoju do 2020 r.

• Aktualizacja wymagań i standardów BHP i p.poż. dla wykonawców.
• Benchmarking z zakresu najlepszych praktyk w obszarze bezpieczeństwa pracy.
• Kontynuowanie działań szkoleniowych i profilaktycznych w zakresie bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia, w tym wdrażanie nowych projektów edukacyjnych.
• Wdrożenie systemu szkoleń okresowych oraz szkoleń dodatkowych BHP dla pracowników w postaci e-learningu z zachowaniem ćwiczeń praktycznych.
• Wdrożenie programu uczenia się ze zdarzeń mających miejsce w Grupie LOTOS i na świecie.
• Współpraca z międzynarodowymi korporacjami i konsultantami HSE w obszarze wyznaczania i wdrażania najlepszych światowych praktyk bezpieczeństwa pracy.
• Ujednolicenie standardów bezpieczeństwa pracy w Grupie Kapitałowej LOTOS.
• Budowanie kultury bezpieczeństwa pracy w oparciu o zaangażowanie kadry kierowniczej i pracowników niższego szczebla, a także współpracujących z firmą wykonawców.