Wpływ środowiskowy

W Grupie Kapitałowej LOTOS, analizując swój wpływ środowiskowy, szczególną wagę przykładamy do emisji gazów do atmosfery, będących najistotniejszym źródłem uciążliwości środowiskowej zarówno dla bezpośredniego otoczenia naszych zakładów, jak i terenów położonych w większej odległości. Podejście do emisji gazów cieplarnianych - dwutlenku węgla (CO₂), metanu (CH₄), tlenku diazotu (N₂O), węglowodorów fluorowanych (HFC_s), węglowodorów perfluorowanych (PFC_s) oraz heksafluorku siarki (SF₆) - z roku na rok staje się coraz istotniejszym elementem oceny tego, czy firma działa zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju i społecznej odpowiedzialności biznesu. Także zainteresowanie interesariuszy zwiększyło się w ostatnim czasie, zwłaszcza po zorganizowanej przez Polskę dziewiętnastej edycji tzw. Konferencji stron (Conference of Parties, COP19), podczas której przedstawiciele krajów z całego świata debatowali w sprawie ryzyka związanego ze zmianami klimatu, przygotowania się do tych zmian i ewentualnego przeciwdziałaniu im.

W Grupie LOTOS, w związku z uczestnictwem firmy we wspólnotowym systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (EU ETS) oraz poczuciem istotnego wkładu w realizację polityki klimatycznej państwa, przywiązujemy ogromną wagę do problematyki emisji tych gazów w wyniku procesów prowadzonych w naszych instalacjach. W trakcie wszystkich przedsięwzięć konsekwentnie stosujemy politykę uwzględniania i wdrażania najlepszych dostępnych technologii (BAT) do stosowanych procesów.

Jedynym emitowanym z instalacji Grupy LOTOS gazem cieplarnianym jest CO₂. Podobnie jak w roku poprzednim nie prowadziliśmy pomiarów ciągłych wielkości emisji dwutlenku węgla - kontynuowaliśmy stosowanie metodyki opartej na obliczeniach.

Rok 2013 był pierwszym, w którym sposób monitorowania wielkości emisji dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych uregulowany został centralnie – na szczeblu unijnym. Sytuacja ta wymogła na nas pewne zmiany w podejściu do ocen niepewności pomiarowych oraz ryzyka w procesie monitorowania. Zużycie paliw i materiałów wsadowych zaliczanych do głównych strumieni, czyli gazów opałowego i ziemnego oraz olejów opałowych, mierzone jest z zastosowaniem najbardziej zaawansowanych i dokładnych przepływomierzy masowych typu Coriolis, które zapewniają dotrzymywanie najwyższych poziomów dokładności. Natomiast analizy parametrów (tzw. współczynników obliczeniowych) tych paliw i materiałów wykonywane są w akredytowanym laboratorium LOTOS Lab. Nieznacznie zmieniły się też referencyjne współczynniki obliczeniowe, które stosujemy dla niektórych pomniejszych strumieni paliw i materiałów. Zarówno te wymienione, jak i wszystkie pozostałe zmiany w sposobie monitorowania wielkości emisji dwutlenku węgla co roku konsultujemy z renomowanym, akredytowanym weryfikatorem EU ETS.

Źródłem emisji gazów cieplarnianych na platformach są silniki spalinowe na olej napędowy systemu energetycznego, kotłów parowych i silników dźwigów. Źródłem emisji gazów na platformie Baltic Beta są turbiny napędzane gazem odseparowanym z ropy naftowej. Dodatkowym źródłem gazów cieplarnianych jest również spalany gaz na spalarkach gazowych po odseparowaniu z ropy naftowej. Na platformie Baltic Beta, ze względu na sprężanie gazu i wysyłanie go na ląd oraz wykorzystanie do napędu turbin, spalanie gazu jest znikome. Podczas eksploatacji na platformie Petrobaltic cały gaz spalany jest w spalarkach, które zostały tak zaprojektowane, aby przy spalaniu powstawało jak najmniej szkodliwych związków. Całość emisji CO₂ pochodzi ze spalania gazu ziemnego oraz oleju opałowego w procesie produkcji energii elektrycznej i ciepła.

Gaz ziemny pochodzący z dna Morza Bałtyckiego nie zawiera w swoim składzie związków chemicznych i substancji mogących podczas jego spalania powodować emisje gazów cieplarnianych innych niż CO₂. Metan wchodzący w skład gazu opałowego ulega spaleniu i nie jest emitowany do atmosfery. Pozostałe produkty separacji gazu (LPG i KGN) nie zawierają gazów cieplarnianych, a ich używanie przez odbiorców końcowych nie prowadzi do emisji innych niż CO₂ gazów.

Działalność wydobywcza LOTOS Geonafta na Litwie jest źródłem stosunkowo niskiej emisji substancji szkodliwych, dlatego nie jest prowadzony w niej monitoring poziomu emisji. Natomiast LOTOS Norge nie prowadziła w 2013 r. działalności operacyjnej, mogącej być źródłem emisji gazów cieplarnianych.

Emisja CO2 w 2013 r.	j.m.	Ilość
LOTOS Petrobaltic*	t	17 599
Energobaltic	t	11 784

 

Podczas przerwy remontowej, do której doszło w 2013 r. w gdańskiej rafinerii, wprowadziliśmy wiele niskoemisyjnych udoskonaleń, znajdujących pozytywne odzwierciedlenie w uzyskiwanych wynikach.

Rodzaj emisji CO₂ w Grupie LOTOS [tys. t/rok]

Rodzaj emisji	2011 r.	2012 r.	2013 r.
Bezpośrednia	2045	1979	1 689
Pośrednia	365	400	373
Razem	2 410	2 379	2062

Redukcję poziomu emisji dwutlenku węgla i zanieczyszczeń do powietrza osiągnęliśmy także dzięki przeprowadzonym w 2013 r. następującym przedsięwzięciom:

• Wymianie pieców w obrębie instalacji hydroodsiarczania benzyn oraz rafinacji olejów – nowe urządzenia charakteryzują się dużo większą efektywnością energetyczną w porównaniu z wysłużonymi jednostkami;
• Modernizacji trzeciego kotła w naszej elektrociepłowni i umożliwienia zasilania go zamiennie gazem ziemnym;
• Ukończeniu budowy systemu odzysku gazów zrzutowych z pochodni, który od początku września do końca roku skierował do sieci gazu opałowego 45% objętości wszystkich gazów wysłanych do spalenia na pochodniach.

Jedynym istotnym źródłem emisji pośrednich w Grupie LOTOS jest zakup i wykorzystywanie energii elektrycznej. Warto zaznaczyć, że w 2013 r. znacznie ograniczyliśmy zużycie ciężkiego oleju opałowego jako paliwa - zamiast niego, jako surowiec do produkcji ciepła wykorzystano mniej uciążliwy środowiskowo gaz opałowy, którego głównym składnikiem jest gaz ziemny.Jedynym istotnym źródłem emisji pośrednich w Grupie LOTOS jest zakup i wykorzystywanie energii elektrycznej. Warto zaznaczyć, że w 2013 r. znacznie ograniczyliśmy zużycie ciężkiego oleju opałowego jako paliwa - zamiast niego, jako surowiec do produkcji ciepła wykorzystano mniej uciążliwy środowiskowo gaz opałowy, którego głównym składnikiem jest gaz ziemny.

Inwestycje pozwoliły na redukcję wielkości emisji dwutlenku węgla w 2013 r. o ok. 185 tys. ton.

Poza dwutlenkiem węgla, Grupa LOTOS jest zobowiązana do monitorowania wielkości emisji takich substancji, jak dwutlenek siarki (SO₂), tlenki azotu (NOx) oraz pył zawieszony (PM). W porównaniu do roku poprzedniego sposób monitorowania emisji tych zanieczyszczeń pozostał taki sam. Pomiary prowadzimy w podziale na dwie instalacje: elektrociepłownię oraz rafinerię. W obrębie komina elektrociepłowni funkcjonuje system pomiarów on-line, który w sposób ciągły, podaje średnie stężenia emitowanych tlenków i pyłu. Emisje z rafinerii wylicza się w oparciu o okresowe pomiary.

Emisje zanieczyszczeń w Grupie LOTOS [t/rok]:

Substancja		2011 Es	2011 Ed	2012 Es	2012 Ed	2013 Es		2013 Ed
SO2		5 708	7 137	3 370	6 342	548		5 169
NO2		1 620	2 650	1 308	2 501	843		2 264
PM		344	556	264	461	91		366

W LOTOS Petrobaltic emisja substancji powstających w procesie spalania paliw, takich jak tlenki azotu i siarki wynika głównie ze spalania paliw olejowych. Podkreślić jednocześnie należy, że emisje z działalności wydobywczej Grupy Kapitałowej LOTOS Petrobaltic nie zawierają substancji zubożających warstwę ozonową.

Emisje zanieczyszczeń w Grupie Kapitałowej LOTOS Petrobaltic w 2013 r. [t]

Substancja	j.m.	Ilość
LOTOS Petrobaltic
SOx	t	4,53
NOx	t	26,88
Pył	t	2,88
LOTOS Geonafta
SOx	t	0,46
NOx	t	2,95
VOC (lotne związki organiczne)	t	69,54
Pył	t	0,29
Energobaltic
SOx	t	0,004
NOx	t	11,23
Pył	t	0,005

W 2013 r. uruchomiliśmy w rafinerii Grupy LOTOS w Gdańsku instalację odzysku gazów zrzutowych kierowanych do spalenia na pochodniach. System urządzeń zainstalowany został na jednym z dwóch duktów zrzutów prowadzących do pochodni 3500. Aby zapewnić możliwie największą redukcję uciążliwości środowiskowej, przy jednoczesnym zapewnieniu opłacalności projektu, na miejsce przyłączenia instalacji wybrano dukt, przez który przepływa zdecydowana większość gazów zrzutowych powstających w Grupie LOTOS.

Wielkość zrzutu – ilość gazów skierowanych do spalenia w Grupie LOTOS [tys. m³/rok]

Źródło	j.m.	2011 r.	2012 r.	2013 r.
Pochodnia 3500	tys. m³	21 036	19 388	16 363
Pochodnia 3550	tys. m³	10 819	3 603	5 499
Razem	tys. m³	31 855	22 991	21 862

Bardzo duże ilości gazów zrzutowych powstają podczas zatrzymywania i rozruchów instalacji. Ze względu na liczne rozruchy instalacji wskaźnik: stosunek gazów spalonych do produkcji byłby istotnie zaburzony, dlatego nie jest on wykazywany w powyższym zestawieniu.

W związku z tym, że nasza rafineria przeszła w 2013 r. postój remontowy, można było się spodziewać, że sumaryczna ilość gazów spalonych na pochodniach, w porównaniu do lat poprzednich będzie dużo większa. Jednak budowa instalacji odzysku gazów zrzutowych oraz liczne mniejsze udoskonalenia dały efekt w postaci mniejszej rocznej sumy zrzutów.

Skalę zmniejszenia naszej uciążliwości środowiskowej oddają także dane obrazujące redukcję wielkości emisji substancji do powietrza.

Działanie	Redukcja wielkości emisji w 2013 r. [t]*
	CO2	SO2	Pył	NOx
Zastąpienie oleju opałowego dostrzykiem gazu ziemnego do sieci gazu opałowego	35 000	1 960	150	190
Zastąpienie oleju opałowego gazem ziemnym w elektrociepłowni	68 000	1 420	60	220
Zastąpienie benzyny lekkiej/LPG gazem ziemnym w HGU	82 000	0	0	0
Łącznie	185 000	3 380	210	410

 

W 2013 r., podobnie jak w latach poprzednich, nie stosowaliśmy substancji zubożających warstwę ozonową. Nie wprowadziliśmy też do oferty produktów, których używanie powodowałoby emisję tych związków do atmosfery.

W kolejnych latach planujemy kontynuować działania mające na celu sukcesywne obniżanie emisji dwutlenku węgla i zanieczyszczeń do powietrza poprzez dalsze:

• zwiększanie udziału gazu ziemnego w sieci naszego gazu opałowego;
• zmniejszanie zużycia ciężkiego oleju opałowego poprzez zastępowanie go gazem opałowym.

Efektywność energetyczna

Wysoką efektywność energetyczną instalacji produkcyjnych Grupy LOTOS traktujemy jako jeden z priorytetów. Systematyczna poprawa w tym zakresie odzwierciedlana jest w studiach porównawczych rafinerii, prowadzonych przez firmę Solomon Associates.

W ostatnim studium Solomona za rok 2012 Grupa LOTOS w zakresie efektywności energetycznej osiągnęła najlepszy wynik wśród rafinerii paliwowych z Europy Środkowej i Południowej, a także jeden z najlepszych wyników w całej Europie.

Stale podejmujemy inicjatywy, których efektem jest dalsza poprawa efektywności energetycznej rafinerii. W 2013 r. najważniejszą spośród nich była wymiana pieców technologicznych na dwóch instalacjach rafineryjnych - instalacji hydroodsiarczania benzyn oraz instalacji rafinacji olejów.

Nowe piece charakteryzują się wysoką efektywnością energetyczną - powyżej 90%. Zastosowanie w nich nowoczesnych wysokosprawnych rozwiązań technologicznych pozwoliło także obniżyć zużycie energii pierwotnej, w porównaniu do takich samych okresów produkcyjnych w 2012 r., o 28% w przypadku instalacji z zakładu paliwowego i o 30% w przypadku instalacji z zakładu olejowego.

W wyniku prac przeprowadzonych w czasie postoju remontowego, a także wskutek racjonalnej gospodarki mediami, w 2013 r. uzyskano trwały efekt zmniejszenia zapotrzebowania rafinerii na sprężone powietrze (sterujące) o 20%.

W 2013 r. podjęliśmy także działania mające na celu zmniejszenie pośredniego zużycia energii w rafinerii. Przeprowadzona została modernizacja rozdzielnic niskiego napięcia, połączona z instalacją falowników na zasilaniu silników wentylatorów wszystkich chłodni wentylatorowych jednej z instalacji wody chłodniczej. Działanie to pozwala na optymalizację wydajności procesu chłodzenia oraz oszczędność energii elektrycznej poprzez płynną regulację prędkości obrotowej silników poszczególnych chłodni. Przekazanie systemu do eksploatacji nastąpiło z końcem 2013 r. Dodatkowo kontynuowaliśmy próbną eksploatację oświetlenia LED.

Paliwa produkowane w rafinerii Grupy LOTOS skomponowane są z wykorzystaniem nośników energii odnawialnej - biokomponentów. Wynika to z wymagań określonych poprzez Ustawę o biokomponentach i biopaliwach ciekłych. W benzynach używanymi biokomponentami są etanol oraz eter etylowo-tert-butylowy, natomiast w olejach napędowych stosowane są estry metylowe kwasów tłuszczowych. Aktualne wymagania jakościowe dla paliw płynnych dopuszczają w benzynie zawartość etanolu na poziomie do 5% obj. oraz eteru etulowo-tert-butylowego na poziomie do 15 % obj., natomiast w oleju napędowym zawartość estrów metylowych kwasów tłuszczowych na poziomie do 7% obj. Całkowita wymagana zawartość biokomponentów w paliwach motorowych określana jest przez państwo. W 2013 r. wydane zostało Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie Narodowych Celów Wskaźnikowych na lata 2013-2018, w którym na lata 2013-2016 określono Narodowy Cel Wskaźnikowy na 7,10%, co oznacza, że 7,10% wartości energetycznej paliw wprowadzonych na rynek musi pochodzić z biokomponentów. Taki poziom realizowany jest w Grupie LOTOS.

Bezpośrednie zużycie energii w Grupie LOTOS według pierwotnych źródeł energii w 2013 r. [GJ]

Wyszczególnienie	j.m.	Bezpośrednie, zakupione źródła energii	Bezpośrednie, wyprodukowane źródła energii	Bezpośrednie, sprzedane źródła energii	Bezpośrednie, całkowite zużycie energii
Gaz ziemny	GJ	7 943 250	0	0	7 943 250
Gaz opałowy	GJ	0	9 542 926	140 807	9 402 119
Olej opałowy HSFO+Bleed	GJ	0	0	0	0
Olej opałowy LSFO	GJ	0	1 952 920	0	1 952 920
Olej opałowy lekki (HON)	GJ	0	25 043	0	25 043
Energia elektryczna	GJ	0	0	0	0
Energia cieplna	GJ	0	0	118 054	-118 054
Gaz resztkowy	GJ	0	3 258 653	0	3 258 653
Razem		7 943 250	14 779 542	258 861	22 463 931

Pośrednie zużycie energii w Grupie LOTOS według pierwotnych źródeł energii

Rok	j.m.	Ilość energii zakupionej z KSE
2011	GJ	4 163 239
2012	GJ	4 407 590
2013	GJ	4 036 944

Głównym źródłem energii wykorzystywanym w działalności platform wiertniczych jest olej napędowy – dostarczany statkami na jednostki oraz gaz ziemny wydobywany wraz z ropą.

Na platformie wiertniczej Petrobaltic energia wytwarzana jest przez zespół silników i generatorów prądu, które napędzane są olejem napędowym. Spełnia on wymagania dotyczące zawartości siarki poniżej 1%. Tak wytworzona energia, poprzez urządzenia elektryczne, rozdzielana jest na potrzeby całej platformy. Na platformie Baltic Beta energia wytwarzana jest dodatkowo przez turbiny gazowe napędzane gazem odseparowanym z wydobywanego płynu złożowego, którego głównym składnikiem jest ropa naftowa. W LOTOS Geonafta energia na wiertniach wytwarzana jest przez generator zasilany paliwem diesla. 

Bezpośrednie zużycie energii według pierwotnych źródeł energii w LOTOS Petrobaltic w 2013 r.

Wyszczególnienie	j.m.	Bezpośrednie, zakupione źródła energii	Bezpośrednie, wyprodukowane źródła energii	Bezpośrednie, sprzedane źródła energii	Bezpośrednie, całkowite zużycie energii
Gaz ziemny	GJ	0	53 048	25 139	27 910
Olej napędowy	GJ	106 733	0	0	106 733
Razem	GJ	106 733	53 048	25 139	134 643

Bezpośrednie zużycie energii według pierwotnych źródeł energii w LOTOS Geonafta 2013 r.

Wyszczególnienie	j.m.	Bezpośrednie, zakupione źródła energii	Bezpośrednie, wyprodukowane źródła energii	Bezpośrednie, sprzedane źródła energii	Bezpośrednie, całkowite zużycie energii
Gaz ziemny	GJ	2 521	0	0	2 521
Gaz opałowy	GJ	0	17 056	0	17 056
Olej napędowy	GJ	24 874	0	0	24 874
Razem	GJ	27 395	17 056	0	44 451

Bezpośrednie zużycie energii w Energobaltic w 2013 r. według pierwotnych źródeł energii

Wyszczególnienie	j.m.	Bezpośrednie, zakupione źródła energii	Bezpośrednie, wyprodukowane źródła energii	Bezpośrednie, sprzedane źródła energii	Bezpośrednie, całkowite zużycie energii
Gaz ziemny typu E (GZ 50)	GJ	17 679	0	0	17 679
Gaz ziemny opałowy (suchy)	GJ	262 519	0	0	262 519
Olej opałowy lekki	GJ	116	0	0	116
Energia elektryczna	GJ	0	50 033	47 968	2 065
Energia cieplna	GJ	0	134 163	102 275	31 887
Razem	GJ	280 314	184 196	150 243	314 266

Pośrednie zużycie energii w LOTOS Petrobaltic w 2013 r. według pierwotnych źródeł energii

	j.m.	Ilość
Ilość energii zakupionej na potrzeby funkcjonowania bazy lądowej.	GJ	5 948

Pośrednie zużycie energii w LOTOS Geonafta w 2013 r. według pierwotnych źródeł energii

Wyszczególnienie	j.m.	Ilość
Ilość energii zakupionej na potrzeby administracyjne	GJ	1 256
Ilość energii na cele produkcyjne	GJ	11 826
Razem	GJ	13 082

Pośrednie zużycie energii w Energobaltic w 2013 r. według pierwotnych źródeł energii

	j.m.	Ilość
Ilość zakupionej energii elektrycznej	GJ	26 539

Zużycie surowców i materiałów

Surowcami wykorzystywanymi w działalności poszukiwawczo-wydobywczej są substancje używane w procesie wiercenia i eksploatacji. Do głównych surowców wykorzystywanych podczas wierceń należą:

• komponenty (materiały) wchodzące w skład płuczki wiertniczej,
• cement używany do zespojenia rur z calizną przewierconych skał.

LOTOS Petrobaltic do prowadzonych wierceń nie stosuje płuczek olejowych. Płuczki używane na platformie wiertniczej są przygotowywane na bazie wody. Materiały na płuczkę przewożone są na platformę, gdzie dodawane są do wody w celu uzyskania płuczki wiertniczej o wymaganych właściwościach fizykochemicznych. Głównymi składnikami płuczki są bentonit lub sole metali (KCl, NaCl) oraz baryt lub galena używane, jako obciążenie płuczki. Do tego składu dodawane są różnego rodzaju substancje chemiczne w celu uzyskania wymaganych właściwości.

Do głównych surowców wykorzystywanych podczas eksploatacji należą również:

• substancje chemiczne (materiały) dodawane do systemu zatłaczania wody złożowej i produkowanej,
• materiały wykorzystywane jako wkład do filtrów na systemach (antracyt, zielone łupki orzechów, żwir o różnej granulacji, wkłady filtrowe metalowo-włókniste.

Woda złożowa to nasycona solanka, głównie chlorkowo – sodowo - wapniowa.

Z punktu widzenia ochrony środowiska wtłaczanie wody do złoża nie powoduje żadnych zagrożeń, ponieważ stosowane ciśnienie nie przekracza ciśnień szczelinowania skał i nie narusza ich struktury. Pojawienie się wody w wydobywanej surowej ropie ze złoża powoduje jednak problem jej utylizacji bądź wykorzystania w dalszym procesie technologicznym. Dotychczasowy sposób gospodarowania silnie zmineralizowanymi wodami złożowymi, wydobywanymi wraz z ropą naftową, polegał na oddzieleniu w separatorach wody złożowej i zrzucaniu jej do morza po uprzednim oczyszczeniu w instalacji do poziomu nie przekraczającego 15 ppm składników ropopochodnych (zgodnie z wymogami Konwencji MARPOL 73/78 i HELCOM).

W celu ochrony Morza Bałtyckiego oraz spełnienia wymogów stawianych w Bałtyckim Planie Działania, w tym wymogów dotyczących całkowitego zakazu zrzucania wód, także oczyszczonych wód złożowych bezpośrednio do morza, LOTOS Petrobaltic zrealizował projekt instalacji systemu zatłaczania produkowanej wody złożowej z powrotem do złoża. Dzięki temu woda złożowa w całości tłoczona jest z powrotem razem z wodą morską do złoża. Takie rozwiązanie nie narusza systemu środowiska morskiego oraz warstw złożowych, z których eksploatowana jest ropa, wymieniając jedynie wypełniające je medium.

Parametry wody w okolicach platform są na bieżąco monitorowane w celu potwierdzenia zgodności z wymaganiami środowiskowymi. Prowadzony jest systematyczny monitoring m.in. zawartości węglowodorów w wodzie, badania wskaźników chemicznego i biologicznego zapotrzebowania tlenu, chlorków, siarczków, bakterii oraz substancji powierzchniowo czynnych.

W procesie cementowania zaczyn cementowy przygotowywany jest na bazie wody z dodatkami substancji chemicznych opóźniających czas wiązania. Ma on za zadanie scalić rury okładzinowe z calizną przewierconych poziomów, zapobiec kontaktowaniu się przewiercanych pokładów skalanych o różnym gradiencie ciśnienia oraz zapewnić szczelność w strefie pozarurowej, aby nie następował tam w czasie wierceń przepływ płuczki, a w etapie eksploatacji -  medium złożowego. Parametry są monitorowane przed oraz po zakończeniu wierceń, jak również w trakcie prowadzenia prac zgodnie z decyzjami środowiskowymi i zezwoleniami w tym zakresie. Pewne różnice wynikają jedynie z przepisów danego kraju. Bałtyk jest obszarem szczególnie wrażliwym i obowiązują tu bardziej rygorystyczne wymagania.

Wykorzystane surowce i materiały w Grupie Kapitałowej LOTOS Petrobaltic w 2013 r. według wagi i objętości [t]

LOTOS Petrobaltic
Woda zatłaczana i złożowa	ilość
Biocydy	10,17 [t]
Koagulanty	1,69 [t]
Deemulgatory	8,84 [t]
Pozostałe	15,16 [t]
Razem	35,9 [t]
Płuczka	ilość
Bentonit	19,3 [t]
Sole (płuczka i płyn nadpakerowy)	78,8 [t]
Wodorotlenki	2,9 [t]
Pozostałe do utrzymania odpowiednich właściwości (lepkość, filtracja itp.)	22,8 [t]
Razem	123,8 [t]
Zaczyn cementowy	ilość
Cement	430,6 [t]
Środki obrabiające	14,4 [t]
Razem	445,0 [t]
Zużycie całkowite	604,7 [t]
Substancje zużyte w procesie tłoczenia gazu z platformy rurociągiem do Władysławowa	ilość
Metanol	8,08 [t]
LOTOS Geonafta
Substancje wykorzystywane w procesie wiercenia	Ilość
Inhibitory kwasów	6,95 [t]
Dodatki płuczkowe	111,40 [t]
Polimery	48,31 [t]
Blokery	29,25 [t]
Lubrykanty	1,40 [t]
Cement	162,42 [t]
Dodatki ekstrakcyjne	111,40 [t]
Razem	471,13 [t]
Substancje wykorzystywane w procesie eksploatacji	ilość
Inhibitory korozji	2,16 [t]
Deemuglatory	29,28 [t]
Utleniacze	0,20 [t]
Razem	31,65 [t]
Zużycie całkowite	502,78 [t]
Energobaltic
Etap I - Stacja Sprężania Gazu	ilość
Surowiec wejściowy: gaz odpadowy	9 790 352 [Nm3]
Materiał pośrednio produkcyjny: metanol	10 200 [l]
Etap II - Stacja Separacji Gazu z Surowca Wejściowego	Ilość
Surowiec wejściowy: gaz ziemny odpadowy (mokry) do produkcji LPG	4 966,58 [t]
Surowiec wejściowy: kondensat gazu naturalnego	1613,51 [t]
Uzyskany gaz ziemny opałowy (suchy) jako paliwo do produkcji energii cieplnej i elektrycznej	5 250 374 [Nm3]

Wykorzystane surowce i materiały w Grupie LOTOS według wagi i objętości [t]

Surowce	j.m.	2011 r.	2012 r.	2013 r.
Ropa naftowa	t	9 163 836	9 673 647	8 702 622
Surowce i komponenty	t	1 062 156	833 610	834 114
Dodatki uszlachetniające	t	2 254	2 091	1 994

Zużycie wody

Jedynym źródłem wody powierzchniowej, z którego korzystamy, jest przepływająca nieopodal rafinerii rzeka Motława. W związku z ryzykiem występowania słonych wlewów wód morskich w rejonie naszego ujęcia, dla zabezpieczenia odpowiedniej ilości słodkiej wody, pobór z rzeki odbywa się do zbiornika retencyjnego o objętości 350.000 m³, wykonanego w starorzeczu Motławy. Woda podziemna pobierana jest z utworów kredowych i czwartorzędowych. Istotnym strumieniem jest woda z poziomów kredowych ujmowana poprzez dwie studnie. Woda kredowa wykorzystywana jest na cele socjalno-bytowe. Woda z poziomów czwartorzędowych ze względu na jakość jest wykorzystywana jedynie na cele przemysłowe. Z uwagi na niewielki pobór wód z tych formacji, kwalifikujemy to źródło jako nieistotne. 

Korzystanie ze środowiska, w tym zasobów wód odbywa się w oparciu o posiadane pozwolenia wodnoprawne oraz pozwolenie zintegrowane zawierające pozwolenie na pobór wód ze studni kredowych. W trakcie uzyskiwania pozwoleń, każdorazowo przeprowadza się analizę wpływu poboru wód na środowisko. Inwentaryzacje przeprowadzane w rejonie ujęć wód podziemnych oraz ujęcia wód powierzchniowych potwierdzają, że nasza działalność związana z poborem wód nie wpływa na funkcjonowanie obszarów chronionych i cennych przyrodniczo.

Pobór wód konsekwentnie utrzymywany jest dużo poniżej dopuszczalnych wielkości. W 2013 r. rafineria pobrała 28,9% dopuszczalnej objętości wody powierzchniowej, natomiast w przypadku wód czwartorzędowych i kredowych było to odpowiednio 0,4% i 59,2%.

Całkowity pobór świeżej wody w Grupie LOTOS wg źródeł [m³/rok]

Źródło wody	j.m.	2011 r.	2012 r.	2013 r.
Podziemna	m3	202 429	189 217	162 511
Powierzchniowa	m3	3 607 427	3 532 113	3 574 791
Razem	m3	3 809 856	3 721 330	3 737 302

Procesy w Grupie LOTOS zużywające duże ilości wody

Źródło wody	j.m.	2011 r.	2012 r.	2013 r.
elektrociepłownia - produkcja mediów	m3/rok	2 929 811	2 936 080	2 778 592
rafineria - woda chłodnicza obiegowa	m3/rok	1 386 304	1 503 995	1 418 925

Woda słodka na potrzeby działalności platform LOTOS Petrobaltic pobierana jest ze studni głębinowej, dla której posiadane jest stosowne zezwolenie, a pobrane ilości są ściśle monitorowane i nie przekraczają wartości ujętych w zezwoleniu. Ilość wody pobrana z Morza Bałtyckiego na potrzeby platform jest znikoma w stosunku do występujących zasobów wodnych Bałtyku – 21.727 km³ i wynosi 30.3121 m³. Także działalność pozostałych spółek Grupy Kapitałowej LOTOS Petrobaltic nie wpływa na zubożenie źródeł wody z uwagi na nadmierny jej pobór.

Woda na platformach wykorzystywana jest do celów socjalno-bytowych, a także procesów technologicznych. Oprócz wody słodkiej do celów produkcyjnych m.in. do systemu zatłaczania wody, wykorzystywana jest woda morska pobierana bezpośrednio pompami głębinowymi z morza.

Pobór świeżej wody w LOTOS Petrobaltic w 2013 r. według źródła [m³]

Źródło	j.m.	Ilość pobranej wody
Słodka woda – ujęcie własne	m3	27 645
Słodka woda – sieć miejska	m3	2 467
Morska woda	m3	303 121
Woda złożowa	m3	94 366
Razem	m3	427 599

Pobór świeżej wody w LOTOS Geonafta w według źródła w 2013 r. [m³]

Źródło	j.m.	Ilość pobranej wody
Słodka woda	m3	3 012
Woda na cele technologiczne	m3	1 855
Razem	m3	4 867

Pobór świeżej wody w Energobaltic według źródła w 2013 r. [m³]

Źródło	j.m.	Ilość pobranej wody
Woda z sieci miejskiej	m3	4 853

W Grupie LOTOS zwiększamy ilość odzyskanych wód i ścieków. Naszym celem jest utrzymanie rosnącej tendencji udziału wody podlegającej recyklingowi w całkowitej ilości wody używanej podczas procesów produkcyjnych. Dzięki temu ograniczamy do niezbędnego minimum korzystanie z zasobów środowiska. Od wielu lat nasze działania dają wymierne efekty w postaci wzrostu wskaźnika procentowego udziału strumieni odzyskanych w ogólnym bilansie zapotrzebowania zakładu na wodę. Jako wodę podlegającą recyklingowi uznajemy wodę gospodarczą produkowaną z oczyszczonych ścieków oraz kondensat powrotny zawracany do strumienia wody kotłowej.

Objętość wody podlegającej w Grupie LOTOS recyklingowi [m³]

	j.m.	2011 r.	2012 r.	2013 r.
produkcja wody gospodarczej z oczyszczonych ścieków	m3	1 179 317	1 254 556	1 368 844
ilość oczyszczonego kondensatu	m3	2 030 131	2 207 217	2 237 300

Łączna objętość wody podlegającej w Grupie LOTOS recyklingowi

	j.m.	2011 r.	2012 r.	2013 r.
całkowita objętość wody z recyklingu	m3	3 209 448	3 461 773	3 606 144
procent wody podlegającej recyklingowi	%	45,7	48,2	49,1

Ścieki z zakładowej oczyszczalni Grupy LOTOS są odprowadzane po oczyszczeniu do Martwej Wisły. Odbiornik ten historycznie jest częścią Wisły Leniwki. W wyniku wybudowania w XIX w. przekopu Wisły i śluzy w Przegalinie został odcięty od głównego nurtu Wisły. Wody Martwej Wisły na wysokości rafinerii są sklasyfikowane, jako morskie wody wewnętrzne.
Drugim strumieniem odprowadzanym z zakładu są oczyszczone wody drenażowe i wody opadowe czyste. Ich odbiornikiem jest Rozwójka, która stanowi element systemu melioracyjnego Żuław Gdańskich i jest dopływem Martwej Wisły.

Żaden z tych odbiorników nie jest objęty formą ochrony przyrody ani nie posiada w rejonie zrzutów znaczącej wartości dla bioróżnorodności. Wieloletnie badania monitoringowe potwierdzają, że ścieki zrzucane przez Grupę LOTOS nie powodują istotnego wpływu na ich wody. Nie zaobserwowano również, aby wieloletnie funkcjonowanie rafinerii wpływało istotnie na siedliska znajdujące się w pobliżu zrzutów.

Rozdzielne ciągi oczyszczania pozwalają nam na prawie całkowite zawracanie oczyszczonych wód opadowych zaolejonych do produkcji wody gospodarczej i zawracanie jej do zakładu w celu ponownego wykorzystania. Jedynie nadmiar oczyszczonych wód opadowych zaolejonych zrzucany jest ze ściekami procesowymi i sanitarnymi do odbiornika.

Całkowita objętość ścieków z Grupy LOTOS według jakości i docelowego miejsca przeznaczenia [m3]

	j.m.	2011 r.	2012 r.	2013 r.
Rozwójka	m3	3 874 089	4 305 910	4 220 723
Martwa Wisła	m3	1 354 015	1 293 596	1 273 851
Razem	m3	5 228 104	5 599 506	5 494 574

Oczyszczone ścieki z Grupy LOTOS zrzucane do Martwej Wisły

Wskaźnik	j. m.	2011 Wr	2011 Wd	2012 Wr	2012 Wd	2013 Wr	2013 Wd
pH	-	7,81	6,50-9,00	7,79	6,50-9,00	7,56	6,50-9,00
BZT	mg O2/dm3	2,68	25,00	2,56	25,00	2,99	25,00
ChZT	mg O2/dm3	34,00	125,00	30,20	125,00	44,10	125,00
Zawiesiny ogólne	mg/dm3	7,89	35,00	6,38	35,00	7,89	35,00
Fenole lotne	µg/dm3	1,00	100,00	<5,00*	100,00	<0,005*	100,00
Substancje ekstrahujące się eterem naftowym	mg/dm3	0,58	50,00	0,74	50,00	0,73	50,00
Węglowodory ropopochodne	mg/dm3	0,83	5,00	1,93	5,00	0,23	5,00
Azot ogólny	mg/dm3	2,90	30,00	2,40	30,00	4,30	30,00
Fosfor ogólny	mg/dm3	1,07	3,00	1,03	3,00	0,57	3,00
Siarczki	µg/dm3	2,00	200,00	6,00	200,00	9,00	200,00
Nikiel	µg/dm3	10,10	500,00	10,20	500,00	17,50	500,00
Wanad	µg/dm3	36,30	2000,00	28,90	2000,00	19,10	2000,00
Glin	µg/dm3	92,20	3000,00	62,40	3000,00	69,00	3000,00

Oczyszczone ścieki z Grupy LOTOS zrzucane do Rozwójki

Wskaźnik	j. m.	2011 Wr	2011 Wd	2012 Wr	2012 Wd	2013 Wr	2013 Wd
Zawiesiny ogólne	mg/dm3	11,92	35,00	10,71	35,00	9,50	35,00
Węglowodory ropopochodne	mg/dm3	1,64	5,00	2,15	5,00	0,74	5,00

Na platformach LOTOS Petrobaltic wszystkie ścieki zawierające olej składowane są w specjalnych zbiornikach, a później przewożone na ląd w celu utylizacji. Ścieki sanitarne przechodzą przez stację oczyszczania biologicznego, skąd wypuszczane są do morza. Stan wody morskiej wokół platform jest codziennie monitorowany. Także w LOTOS Geonafta żadne ze ścieków nie są odprowadzane z obszaru działalności wiertni bezpośrednio do naturalnych zbiorników wodnych (rzeki i jeziora). Wszystkie ścieki technologiczne oraz socjalno-bytowe są magazynowane, a następnie transportowane do oczyszczalni ścieków.

Objętość ścieków według miejsca przeznaczenia w 2013 r. [m³]

LOTOS Petrobaltic	j.m.		Ilość
Ścieki socjalno-bytowe	m3		7 546
LOTOS Geonafta	j.m.		Ilość
Ścieki socjalno-bytowe	m3		3 012
Energobaltic	j.m.		Ilość
Ścieki socjalno-bytowe	m3		617

W LOTOS Petrobaltic cała woda złożowa powstała w procesie produkcji jest wstrzykiwana z powrotem do miejsca pochodzenia.

Objętość i sposób pozbywania się wody złożowej i wody powstałej w procesie produkcji w 2013 r. w LOTOS Petrobaltic

Wyszczególnienie	j.m.	Ilość
Stopień zaolejenia wody złożowej	ppm	7,64
Woda zatłoczona z powrotem do złoża	m3	94 366

Objętość i sposób pozbywania się wody złożowej i wody powstałej w procesie produkcji w 2013 r. w LOTOS Geonafta

	j.m.	Ilość
Woda złożowa	m3	246 333

W LOTOS Geonafta woda złożowa, która powstaje głównie podczas operacji wydobycia, jest magazynowana na terenie wiertni i przekazywana w całości do utylizacji.

Gospodarka odpadami

Gospodarowanie wytworzonymi w Grupie LOTOS odpadami odbywa się zgodnie z przepisami unijnymi i krajowymi, zapewniającymi możliwie największe bezpieczeństwo dla środowiska. Za sprawą prac przeprowadzonych podczas postoju remontowego w 2013 r., wytworzono wprawdzie zauważalnie więcej odpadów, ale były to w większości odpady inne niż niebezpieczne.

Odpady wytworzone w Grupie LOTOS - ilość [t/rok]

Odpady wytworzone w Grupie LOTOS	2011 r.	2012 r.	2013 r.
Odpady zmagazynowane na koniec roku poprzedniego	2 244	2 195	1 777
Wytworzone odpady niebezpieczne	7 338	6 784	6 478
Wytworzone odpady inne niż niebezpieczne	5 046	5 574	6 659
Suma wytworzonych odpadów	12 384	12 358	13 137
Wartości dopuszczone w pozwoleniu zintegrowanym	89 627	89 627	89 627
Odpady wytworzone przez wykonawców usług	b.d.	4 154	3 170

Potwierdzeniem naszego dążenia do proekologicznego gospodarowania odpadami jest fakt, iż w 2013 r. udało nam się zapewnić odzysk wszystkich wytworzonych w rafinerii Grupy LOTOS odpadów.

Sposób postępowania z odpadami w Grupie LOTOS - ilość [t/rok]

Sposób postępowania	2011 r.	2012 r.	2013 r.
Odpady poddane odzyskowi	12 428	12 749	13 504
Odpady unieszkodliwione	4	28	0
Spalanie	4	27	0
Usunięcie na składowisko	0	1	0
Odpady zmagazynowane na miejscu na koniec roku	2 196	1 777	1 410
niebezpieczne	1 977	1 503	1 376
inne niż niebezpieczne	219	274	34

Jedynym odpadem niebezpiecznym wysyłanym przez Grupę LOTOS poza granicę kraju są zużyte katalizatory. Firmy zagraniczne mają odpowiednio zaawansowane technologie, które umożliwiają ich przyjazne środowisku zagospodarowanie.

Rodzaj odpadów niebezpiecznych w Grupie LOTOS

Rodzaj odpadów	j.m.	2011 r.	2012 r.	2013 r.
Odpady niebezpieczne transportowane ze źródeł zewnętrznych (spoza grupy kapitałowej) do rafinerii	t	21	0	0
Odpady niebezpieczne transportowane z rafinerii do źródeł zewnętrznych w kraju	t	6 286	7 258	6 352
Odpady niebezpieczne transportowane z rafinerii do źródeł zewnętrznych poza granicami kraju	t	119	0	253
Suma transportowanych odpadów niebezpiecznych	t	6 426	7258	6 605
Procent odpadów niebezpiecznych przemieszczanych transgranicznie	%	2	0	3,8

W 2013 r. w rafinerii Grupy LOTOS doszło do dwóch incydentów z udziałem substancji niebezpiecznej, jednak skala potencjalnego oddziaływania ograniczona była jedynie do bezpośredniego otoczenia i żaden z nich nie skutkował zanieczyszczeniem środowiska, co potwierdzono badaniami w toku kontroli przeprowadzonej przez Pomorskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska.

W działalności Grupy Kapitałowej LOTOS Petrobaltic w 2013 r. nie odnotowano istotnych wycieków do środowiska naturalnego.

W czasie procesu wiercenia głównym odpadem są zwierciny (rozdrobniona skała podczas drążenia świdrem), które po wyniesieniu na powierzchnię są kierowane do systemu oczyszczania płuczki. W swoim składzie nie zawierają one substancji wymienionych w załączniku nr 1 do Konwencji Helsińskiej. Zwierciny z płuczką z I i II stopnia oczyszczania, po separacji i przemyciu ich w systemie oczyszczania, są zrzucane na dno morza. Natomiast zwierciny z III stopnia oczyszczania są wywożone na ląd i przekazane do odpowiedniego odbiorcy odpadów. Każda partia wywożonych zwiercin podlega badaniu na zawartość składników toksycznych. Płuczka jest tak obrabiana, aby mogła być wykorzystana podczas wiercenia następnych odwiertów. Jeżeli nie nadaje się już do dalszego wykorzystania, przewożona jest na ląd i kierowana do odpowiedniego odbiorcy.

Odpady wytworzone w LOTOS Petrobaltic - ilość [t/rok]

Odpady wytworzone *	2013 r.
Wytworzone odpady niebezpieczne	38
Wytworzone odpady inne niż niebezpieczne	644
Suma wytworzonych odpadów	682

Odpady wytworzone w LOTOS Geonafta - ilość [t/rok]

Odpady wytworzone	2013 r.
Wytworzone odpady niebezpieczne	22
Wytworzone odpady inne niż niebezpieczne	3966
Suma wytworzonych odpadów	3988

Odpady wytworzone w Energobaltic - ilość [t/rok]

Odpady wytworzone *	2013 r.
Odpady zmagazynowane na koniec roku poprzedniego	0,07
Wytworzone odpady niebezpieczne	0,42
Wytworzone odpady inne niż niebezpieczne	0,808
Suma wytworzonych odpadów	1,30

Sposób postępowania z odpadami w LOTOS Petrobaltic - ilość [t/rok]

Sposób postępowania	2013 r.
Odpady poddane odzyskowi	141
Usunięcie na składowisko	541
Odpady zmagazynowanie na miejscu na koniec roku, w tym:	0
niebezpieczne	0
inne niż niebezpieczne	0

Sposób postępowania z odpadami w LOTOS Geonafta - ilość [t/rok]

Sposób postępowania	2013 r.
Odpady unieszkodliwione	3 988
Usunięcie na składowisko	0
Odpady zmagazynowane na miejscu na koniec roku, w tym:	0
niebezpieczne	0
inne niż niebezpieczne	0

Sposób postępowania z odpadami w Energobaltic - ilość [t/rok]

Sposób postępowania	2013 r.
Odpady unieszkodliwione	0,65
Odpady poddane odzyskowi	0,40
Usunięcie na składowisko	0,25
Odpady zmagazynowane na miejscu na koniec roku, w tym:	0,146
niebezpieczne	0,101
inne niż niebezpieczne	0,045

W LOTOS Petrobaltic całkowita ilość powstałej płuczki wiertniczej i zwiercin jest wyprodukowana przy użyciu wodnego płynu wiertniczego. W procesie wiercenia otworu odbierane są z płuczki zwierciny, w skład których wchodzą okruchy przewiercanej skały z domieszką 5-10% płuczki. Ilość zwiercin jest różna w zależności od interwału wiercenia i jego średnicy.

O składzie chemicznym zwiercin i ich wpływie na środowisko decyduje rodzaj płuczki stanowiącej ich domieszkę. W celu całkowitego wyeliminowania chemicznej aktywności odpadów zaprojektowano użycie najbardziej prostego rodzaju płuczek. Płuczki te zostały przebadane pod względem ich wpływu na środowisko morskie (opracowanie Politechniki Gdańskiej pt. Określenie potencjalnego wpływu płuczki wiertniczej na środowisko wód Bałtyku) i uznane jako nietoksyczne dla środowiska.

W LOTOS Geonafta w procesie wydobycia używano tylko płuczki na bazie wody. Większość składników płuczki jest biodegradowalna. Woda technologiczna, płuczka oraz zwierciny są przekazywane w całości do utylizacji.

Odpady powstałe w 2013 r. - Zwierciny [t] (LOTOS Petrobaltic)

Zwierciny	j.m.	Całkowita waga
przekazane jako odpad	t	94
zrzucone do morza	t	1 054
Razem	t	1 148

Odpady powstałe w 2013 r. [t] (LOTOS Petrobaltic)

Płuczka	j.m.	Całkowita waga
w obiegu	t	1 141
przekazana jako odpad	t	340
przekazana do ponownego wykorzystania	t	144
Razem	t	1 625

Odpady powstałe w 2013 r. [t] (LOTOS Geonafta)

	j.m.	Całkowita waga
Zwierciny	t	1 601
Płuczka i wody technologiczne	t	2 322
Razem	t	3 924

Zgodnie z obowiązującymi przepisami w poszczególnych spółkach grupy kapitałowej zlecono organizacjom odzysku wykonywanie obowiązków w zakresie odzysku i recyklingu opakowań wprowadzanych na rynek krajowy.

W Grupie LOTOS, LOTOS Oil i LOTOS Paliwa łączne wskaźniki odzysku odpadów opakowaniowych były zgodne z wymaganiami ustawowymi i wyniosły w 2013 r. w przypadku odzysku 58,5%, zaś w przypadku recyklingu 50%.

Produktem LOTOS Asfalt sprzedawanym do połowy 2013 w opakowaniach były papy asfaltowe.  Łącznie wskaźnik odzysku odpadów po zużytych opakowaniach wyniósł 58,5%, a wskaźnik recyklingu 15,8%.

Transport

Równie ważny obszar naszych działań ukierunkowanych na minimalizowanie negatywnego wpływu na środowisko stanowią usługi transportowe.

Transport asfaltu i ciężkiego oleju opałowego w kraju w całości koordynowany jest przez LOTOS Asfalt. W 2013 r. autocysterny przewiozły produkty w ilości blisko 510 tys. ton, przejeżdżając przy tym ponad 11,5 mln km i zużywając ponad 3,5 mln litrów paliwa. W celu ograniczenia emisji szkodliwych spalin produkty spółki są w pierwszej kolejności dostarczane do baz dystrybucyjnych koleją, skąd następnie trafiają do poszczególnych odbiorców przy użyciu autocystern. Przeładunek produktów odbywa się w nowoczesnych terminalach załadunkowo-rozładunkowych, które do minimum zmniejszają emisję szkodliwych oparów do atmosfery.

LOTOS Kolej, która świadczy usługi transportowe m.in. dla spółek Grupy Kapitałowej LOTOS, w trosce o środowisko z roku na rok zwiększa udział przewozów realizowanych trakcją elektryczną w miejsce wykorzystywania lokomotyw spalinowych. Na koniec 2013 r. spółka wykorzystywała 91 lokomotyw, w tym 54 stanowiły lokomotywy elektryczne.

Ze względu na uwarunkowania trakcyjne nadal część pracy przewozowej i manewrowej wykonywana jest przy zastosowaniu lokomotyw spalinowych.

W LOTOS Paliwa w 2013 r. przetransportowano cysternami kolejowymi 7% ogółu sprzedanych paliw, zaś cysternami drogowymi 26%. Pozostałe sprzedane ilości zostały odebrane z baz magazynowych transportem własnym klientów. W 2013 r. nie odnotowano przypadków wycieku paliwa w transporcie drogowym ani kolejowym.

Ograniczanie wpływu

Rafineria

Wpływ produktów Grupy LOTOS na środowisko jest nieunikniony. Rolą paliw jest dostarczenie energii, która jest uwalniana w procesie spalenia, czego konsekwencją jest uwolnienie do środowiska spalin. Efektywność zamiany energii chemicznej paliwa na energię użyteczną (mechaniczną, cieplną) wynika z konstrukcji urządzenia zużywającego paliwo, a nie od samego paliwa. Podejmujemy jednak działania, by dostarczane przez nas paliwa oddziaływały na środowisko w umiarkowanym stopniu.

Wszystkie produkowane przez Grupę LOTOS paliwa spełniają wymagania jakościowe wynikające z przepisów prawa. Jednak w niektórych aspektach, istotnych z punktu widzenia oddziaływania na środowisko, paliwa z gdańskiej rafinerii są lepsze niż wymagania prawne.

• Zawartość siarki - zarówno benzyny, jak i oleje napędowe charakteryzują się zawartością siarki na poziomie wyraźnie niższym niż wymagania prawne. Średnioroczna zawartość siarki w benzynach motorowych za 2013 r. to 3,3 ppm, w olejach napędowych 5,5 ppm. Są to wartości znacznie niższe niż wymagane 10 ppm. W konsekwencji oznacza to zmniejszenie emisji dwutlenku siarki do atmosfery.
• Zawartość związków aromatycznych - również w tym przypadku paliwa produkowane w Grupie LOTOS charakteryzują się zawartością związków aromatycznych na poziomie wyraźnie niższym niż wymagania prawne. W przypadku benzyny bezołowiowej 95 średnia zawartość związków aromatycznych w 2013 r. wyniosła 29,7% obj. - mniej niż dopuszcza prawo (35% obj.). W olejach napędowych limitowana jest zawartość wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, których może być maksymalnie 8% wag. Średnia zawartość WWA w oleju napędowym B7 w 2013 r. wyniosła zaledwie 0,8 % wag. Konsekwencją jest mniejsza skłonność do tworzenia sadzy w trakcie spalania paliwa, co przekłada się na emisję cząstek stałych w spalinach.

Zawartość benzenu, siarki i ołowiu w paliwach wyprodukowanych w Grupie LOTOS

Substancja	j.m.	2012 r. - ilość	2012 r. - ilość (średnio)	2013 r. - ilość	2013 r. - ilość (średnio)
Benzen (w benzynach)	% V/V	0,5 - 1,0	0,8	0,4 - 1,0	0,9
Siarka (w benzynach)	mg/kg	1,0 - 9,9	3,9	0,1 - 7,9	3,3
Siarka (w oleju napędowym)	mg/kg	1,4 - 9,5	5,5	2,0 - 10,0	5,5
Ołów (w benzynach)	mg/kg	0	0	0	0

Szczegółowe informacje na temat właściwości i składu produktów paliwowych udostępniamy klientom w serwisie informacyjnym www.lotos.pl (link), gdzie są dostępne opisy poszczególnych produktów oraz ich Karty Charakterystyk. Karty są także udostępniane na życzenie na stacjach paliw LOTOS.

Stosowanym od wielu lat sposobem zmniejszania wpływu paliw na środowisko jest używanie do ich produkcji biokomponentów, które mają znamiona odnawialnych źródeł energii. Tym samym zmniejszają całkowity wpływ na środowisko wynikający ze spalenia paliwa.

Innym aspektem wpływu produktów na środowisko jest logistyka - zmniejszenia wpływu na środowisko poprzez zmniejszenie strat produktu do otoczenia. W 2013 r. uruchomiliśmy w rafinerii w Gdańsku nową instalację VRU (Vapor Recovery Unit) do odzysku oparów benzyn. Dzięki niej bardziej skuteczne jest usuwanie oparów benzyn z powietrza wypychanego z cystern kolejowych w trakcie napełniania ich benzyną. Nowa instalacja ma również trzykrotnie wyższą wydajność (3.000 m³/h) od poprzedniej. Dzięki tej inwestycji zmniejsza się wpływ na środowisko operacji logistycznych nalewu benzyn do cystern kolejowych poprzez minimalizację emisji do atmosfery węglowodorów.

Asfalty

Podejmujemy działania mające na celu eliminację emisji węglowodorów z procesów produkcji, magazynowania oraz ekspedycji asfaltów, które powodują uciążliwość zapachową zwłaszcza w obrębie zakładów produkcyjnych. Inwestycje już zakończone, które realizują tę strategię to przede wszystkim:

• w Jaśle: budowa termicznego dopalacza gazów procesowych, hermetyzacja zbiorników, podłączenie zhermetyzowanych zbiorników i nalewaków asfaltów do dopalacza termicznego,
• w Gdańsku: włączenie wszystkich nalewaków autocystern i cystern kolejowych asfaltem do systemu odciągu oparów, hermetyzacja zbiorników, podłączenie umożliwiające utylizację odciągów w dopalaczach termicznych, wybudowanie rezerwowej stacji utylizacji odciągów z nalewu w adsorberach z węglem aktywnym.

Po całkowitym zakończeniu inwestycji w 2013 r. nastąpiła zdecydowana poprawa warunków aerosanitarnych.

Kolej

W 2013 r. zakończyliśmy modernizację i remont nowoczesnej oczyszczalni cystern kolejowych w Gdańsku, należącej do LOTOS Kolej. Poza halą oczyszczalni, na wydzielonym oddzielnym stanowisku, na specjalnie zaprojektowanym i wykonanym torze, powstało nowe, dodatkowe stanowisko czyszczenia z resztek LPG pozostałych w cysternie połączone ze spalaniem przy pomocy pochodni. Dodatkowo powiększono ofertę usług o czyszczenie powierzchni wewnętrznej cysterny poprzez śrutowanie.

Oleje

W 2013 r. w Oddziale produkcyjnym LOTOS Oil w Czechowicach-Dziedzicach prowadziliśmy prace mające na celu ograniczenie przedostawania się surowców do gruntu oraz wód powierzchniowych i gruntowych. W ramach tych działań wyznaczone zbiorniki zostały wyposażone w drugie dna.

Paliwa

W 2013 r. kontynuowaliśmy inwestycje na rzecz ograniczenia wpływu działalności na środowisko na istniejących stacjach paliw sieci LOTOS. Były to działania m.in. w zakresie modernizacji instalacji paliwowych w ramach budowy instalacji pochłaniających opary benzyn, budowy urządzeń do pomiaru i monitorowania stanów magazynowych produktów naftowych, służące do sygnalizacji wycieku produktów naftowych do wód powierzchniowych i gruntowych oraz wymiany zbiorników jednopłaszczowych na dwupłaszczowe.

Wydobycie

Jednym z najważniejszych działań służących minimalizowaniu wpływu działalności wydobywczej na środowisko jest zabezpieczenie przed możliwością zanieczyszczenia morza wydobywaną ropą i towarzyszącymi temu procesowi substancjami oraz ograniczenie do minimum skutków wpływu na środowisko, jeżeli awaryjnie sytuacja taka miałaby miejsce. Aby być gotowym i zminimalizować skutki ewentualnego rozlewu, corocznie przeprowadzamy obowiązkowe ćwiczenia dotyczące zwalczania rozlewów olejowych. W 2013 r. zostały przeprowadzone ćwiczenia w Zatoce Gdańskiej, w których brały udział jednostki SAR i Urzędu Morskiego w Gdyni. LOTOS Petrobaltic w 2013 r. zaktualizował swój Plan zwalczania rozlewów olejowych powstałych w następstwie prac poszukiwawczych i wydobywczych prowadzonych w obszarze koncesji, będący częścią składową Krajowego planu zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń środowiska morskiego.

Jednym z ważniejszych działań prowadzonych dla zapewnienia czystości środowiska i minimalizowania negatywnego wpływu jest jego monitoring polegający na badaniu środowiska przed rozpoczęciem działalności, w trakcie i po jej zakończeniu. Dotyczy to głównie badań wody morskiej i osadów dennych. Ważne jest także prawidłowe zarządzanie odpadami w oparciu o zasadę zero zrzutów z platform jakichkolwiek odpadów i zanieczyszczeń zarówno bytowych, jak i produkcyjnych.

Używane w procesie wiercenia chemikalia są w obiegu zamkniętym i nie stykają się z środowiskiem. Aby zapewnić wykonanie uzgodnień zawartych w Bałtyckim Planie Działania, LOTOS Petrobaltic wyposażył w 2013 r. platformę wydobywczą w instalację do zatłaczania zaolejonych wód złożowych.

Bioróżnorodność

Środowisko morskie

Pod koniec 2013 r. na polskich obszarach morskich LOTOS Petrobaltic posiadał osiem koncesji, na których ma prawo do poszukiwania i wydobywania ropy i gazu. Dotychczas tylko jedna z nich - SAMBIA W - sąsiadowała z chronionymi obszarami przybrzeżnymi Bałtyku, których ochrona wynika z Dyrektywy „Ptasiej”. Obecnie nowo nabyte koncesje Słupsk W i Słupsk E sąsiadują z Ławicą Słupską, która jest morskim obszarem NATURA 2000 określonej w Dyrektywie „Ptasiej” i „Siedliskowej”.

Jednym z najważniejszych elementów minimalizujących wpływ produktów na środowisko w działalności poszukiwawczo-wydobywczej, jest zabezpieczanie morza przed możliwością zanieczyszczenia wydobywaną ropą i towarzyszącymi temu procesowi substancjami oraz ograniczanie do minimum skutków wpływu na środowisko w przypadku sytuacji awaryjnych.

Badania wykazały, że na przeważających powierzchniach dna morskiego środkowego Bałtyku zachodzą procesy degradacyjne, wywołane głównie akumulacją nierozkładalnej materii organicznej, a także mniejszą zawartością tlenu na głębokości ponad 60 m. W rejonie tym nieregularnie i bardzo rzadko może pojawiać się morświn. W 2013 r. próbki w zakresie badania bioróżnorodności pobierane były przez nas razem z próbkami osadów dennych. Pobrane próbki zawierały zbyt mało materiału w zakresie fauny i flory w celu zbadania bioróżnorodności.

Nasza działalność na Bałtyku obejmuje poszukiwanie i wydobycie ropy z dna morskiego. W działaniach poszukiwawczych można wyróżnić dwa etapy:

1. Badania sejsmiczne, które pokazują, gdzie może znajdować się złoże;
2. Odwiert próbny, na podstawie którego można wstępnie oszacować wielkość złoża i jego zasoby, co pozwala ocenić opłacalność wydobywczą.

Badania sejsmiczne polegają na wywołaniu drgań akustycznych, które oddziałują na faunę morską. Na wykonanie prac niezbędna jest Decyzja środowiskowa wydawana przez Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Opinię w tej sprawie wydaje również Dyrektor właściwego terytorialnie Urzędu Morskiego. Decyzja określa uwarunkowania, jakie należy spełnić przy prowadzeniu zaplanowanych prac. W tej kwestii LOTOS Petrobaltic skrupulatnie przestrzega wszystkich procedur i wymagań stawianych w przepisach. Dla prac sejsmicznych stosowane są procedury tzw. Soft Entrance, polegające na stopniowym dochodzeniu do pełnego poziomu zaplanowanych działań tak, by ryby i morświny znajdujące się w rejonie mogły spokojnie odpłynąć z obszaru prowadzonych prac.

Złoża ropy na Bałtyku są złożami niskociśnieniowymi. Jednak w trakcie rozpoznania złoża, podczas wykonywania otworu próbnego należy brać pod uwagę możliwość wystąpienia erupcji. Dlatego też działania są tu szczegółowo dopracowywane. Brane są pod uwagę wszelkie zabezpieczenia wynikające z najlepszej praktyki i najlepszej technologii, aby w jak największym stopniu wyeliminować ryzyko powstania erupcji. Rozlew spowodowałby ujemne skutki, szczególnie dla ptactwa. Dzięki temu jednak, że wydobywana na Bałtyku ropa jest ropą lekką i około 30% jej lotnych frakcji odparuje w pierwszych kilku godzinach po rozlewie, jak również to, że HELCOM zaleca mechaniczne zbieranie zanieczyszczeń olejowych z powierzchni morza, a jednocześnie ogranicza stosowanie dyspergentów powodujących zbrylanie i zatapianie cząstek ropy, skutki oddziaływania rozlewu na środowisko będą maksymalnie zminimalizowane.

Podstawowym produktem w procesie wydobywczym jest płyn złożowy, który na platformie przechodzi proces separacji, w wyniku którego jako główne składniki otrzymywana jest ropa, gaz ziemny i wody złożowe zatłoczone z powrotem do złoża na odpowiedni poziom celem podtrzymania ciśnienia złożowego. Gaz jest kierowany do LOTOS Energobaltic, gdzie jest przetwarzany na energię elektryczną. Jest to pozytywne działanie również dla ochrony powietrza, co jest w zgodzie z Załącznikiem VI Konwencji MARPOL 73/78 oraz Bałtyckim Planem Działania.

Obszary koncesyjne, na których LOTOS Petrobaltic ma prawo prowadzić działalności polegającą na poszukiwaniu i wydobywaniu ropy i gazu znajdują się poza tzw. Bałtyckimi Obszarami Chronionymi. W związku z tym działalność poszukiwawcza i wydobywcza w ramach koncesji na obszarach złożowych stanowi dla obszarów chronionych, jak i dla środowiska morskiego minimalne zagrożenie. Bałtyckie Obszary Chronione są priorytetowe dla zwalczania rozlewów olejowych na wodach morskich, gdzie najważniejszą zasadą jest niedopuszczenia do wejściem zanieczyszczeń na ten obszar.

Obszary lądowe, będące w gestii LOTOS Geonafta, znajdują się w odległości ok. 700 m od terenów NATURA 2000. Spółka kompleksowo podchodzi do zarządzania spływem wód powierzchniowych, m.in. poprzez odpowiedni system kanałów melioracyjnych. Badany jest także poziom zanieczyszczenia powietrza oraz wód gruntowych. Wszelkie projekty inwestycyjne poprzedzane są raportami środowiskowymi, a danych do oceny wpływu dostarcza stały monitoring. Prowadzone cyklicznie analizy nie wykazały oddziaływania działalności poszukiwawczo-wydobywczej na poziom bioróżnorodności przyległych terenów chronionych.

Otoczenie rafinerii

Konsekwentnie dążymy do tego, aby kwestie ochrony bioróżnorodności zajmowały należne im miejsce we wszystkich procesach inwestycyjnych, które prowadzimy i planujemy przeprowadzić. Każde większe przedsięwzięcie mogące znacząco wpływać na środowisko, w ramach procesu uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, wymaga przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. W toku oceny przygotowuje się obszerny raport (tzw. Raport o oddziaływaniu na środowisko), w którym obowiązkowo porusza się kwestie dotyczące bioróżnorodności i wpływu na nią. W Grupie LOTOS, mając na uwadze ideę społecznej odpowiedzialności biznesu, wychodzimy ponad wymagane prawem minimum, poświęcając w raporcie kwestiom bioróżnorodności możliwie najwięcej miejsca.

Kolejnym potwierdzeniem naszego zaangażowania w ograniczanie negatywnego wpływu na faunę i florę jest to, że w 2014 r., za jako jeden z głównych celów w naszej działalności prośrodowiskowej postawiliśmy przeprowadzenie wielkoobszarowej, kompleksowej inwentaryzacji przyrodniczej na terenie rafinerii w Gdańsku i w jej obrębie. Zebrane dane planujemy wykorzystać jako fundament pod działania mające umożliwić nam rozpoczęcie zarządzania ryzykiem względem bioróżnorodności wokół zakładu.

W stosunku do poprzednich lat nie zmieniła się w 2013 r. nasza sytuacja dotycząca powodowania ryzyka dla gatunków zakwalifikowanych do któregoś ze stopni zagrożenia w Czerwonej Księdze Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN) (link). Jedynymi jak dotąd zidentyfikowanymi chronionymi gatunkami zwierząt bytujących w bezpośrednim otoczeniu rafinerii są sokół wędrowny i pustułka zwyczajna.

W 2013 r. na platformie zainstalowanej na kominie elektrociepłowni gdańskiej rafinerii swoje gniazdo uwiła para sokołów wędrownych – ptaków będących pod ścisłą ochroną krajową, i których liczbę par gniazdujących co roku w Polsce szacuje się tylko na ok. 70.

Na terenie rafinerii obserwujemy coraz więcej gniazdujących par pustułek. W 2013 r. zaobserwowano dwa przypadki gnieżdżenia się tych ptaków na instalacjach rafineryjnych. Pierwsze z gniazd znaleziono na jednej z naszych pochodni, natomiast drugie zbudowane zostało na podporze duktu spalin z pieca instalacji rafinacji olejów. Godna zaznaczenia jest druga sytuacja, ponieważ wokół duktu planowano przeprowadzenie modernizacji w związku z zapowiadaną przez nas w zeszłym roku wymianą wspomnianego pieca. Nie chcąc przeszkadzać chronionym ptakom w wyprowadzaniu młodych z gniazda, przesunęliśmy termin prac o prawie miesiąc.

Tereny stacji paliw

W 2013 r. do sieci stacji paliw LOTOS włączyliśmy 34 obiekty działające w systemie ajencyjnym. Dwanaście z tych stacji to nowo wybudowane obiekty wyposażone w nowoczesną instalację zapewniającą bezpieczną dla środowiska eksploatację. Na etapie planowania budowy nowych stacji paliw - zgodnie z obowiązującymi przepisami - przeprowadzono dla tych obiektów postępowania oceniające zakres oddziaływania na środowisko, w którym zbadano potencjalne oddziaływanie planowanego obiektu na sąsiednie tereny, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów chronionych i terenów o wysokim poziomie bioróżnorodności. Wszystkie te obiekty zostały dopuszczone do eksploatacji i nie mają wpływu na obszary chronione.

Pozostałe 22 obiekty zostały pozyskane z rynku od prywatnych przedsiębiorców i dostosowane do standardów obowiązujących w sieci LOTOS nie tylko pod względem wizualizacji i jakości usług, ale również pod względem technologicznym.

Wszystkie stacje paliw, które wytypowano do włączenia do sieci stacji LOTOS, zostały poddane badaniu, w którym zweryfikowano rozwiązania techniczne oraz dokumentację z zakresu ochrony środowiska. Sprawdzeniu podlegało również położenie obiektu względem obszarów chronionych lub obszarów o dużej wartości pod względem bioróżnorodności oraz wykonano analizę ryzyka związanego z ewentualnym oddziaływaniem przejmowanej stacji na środowisko. Na podstawie analizowanej dokumentacji oraz przeprowadzanych wizji lokalnych stwierdzono, że przejęte do sieci LOTOS obiekty są zlokalizowane głównie na terenie miast poza obszarami podlegającymi ochronie.

Na koniec 2013 r. w sieci stacji funkcjonowało 256 obiektów, będących własnością LOTOS Paliwa. Aby ograniczyć ryzyko niekontrolowanego oddziaływania stacji na środowisko, zaplanowaliśmy monitorowanie oddziaływania zarządzanych obiektów na środowisko w sposób wykraczający poza obowiązkowe działania w tym zakresie. Zgodnie z założeniami strategii CSR przyjętej na lata 2012-2015 przeprowadzono przegląd dokumentacji archiwalnej dla wszystkich obiektów. W 2012 r. dla 30% obiektów i w 2013 r. dla pozostałych 70% stacji.

Dla wytypowanych przypadków zaplanowano wykonanie operatów określających ich oddziaływanie na najbliższe otoczenie i obszary chronione. Działania te będą rozłożone na dwa lata, przy czym w pierwszym roku będą obejmowały dodatkowo pozyskanie podwykonawców – ekspertów posiadających odpowiednią wiedzę i doświadczenie w ocenie obiektów typowych dla branży paliwowej. Założono wykonanie opracowań, które pozwolą uzyskać szczegółową wiedzę o lokalizacji obiektów w stosunku do obszarów chronionych oraz identyfikację możliwych dla obszarów chronionych oraz zagrożeń generowanych przez stacje paliw dla ok. 50 obiektów.

W 2013 r. na obszarach, którymi zarządza spółka LOTOS Paliwa nie prowadzono działań rewitalizacyjnych.

Szersza charakterystyka terenów będących własnością Grupy Kapitałowej LOTOS została przedstawiona w Raporcie za 2012. (link)

Nakłady na ochronę środowiska

Znaczący spadek wysokości opłat za korzystanie ze środowiska jest wymiernym argumentem świadczącym o tym, że przeprowadzane przez nas zmiany owocują znaczącym obniżeniem negatywnego oddziaływania środowiskowego lokalizacji spółek Grupy Kapitałowej LOTOS.

Pozycja	Koszty i nakłady [tys. zł]
	2011	2012	2013
Grupa LOTOS
Koszty
Koszty związane z zarządzaniem środowiskiem	2 685	3 143	2 137
Wydatki na ochronę środowiska	20 011	23 555*	22 336
Finansowanie działań prośrodowiskowych instytucji zewnętrznych	285	525	509
Nakłady
Inwestycje proekologiczne	12 116	67 606	63 012
Inwestycje rzeczowe**	114 733	141 913	202 314
Grupa  Kapitałowa LOTOS
Koszty
Koszty związane z zarządzaniem środowiskiem	25 450	4 729	4 695
Wydatki na ochronę środowiska	34 564	26 716	28 336
Finansowanie działań prośrodowiskowych instytucji zewnętrznych	295	547	509
Ubezpieczenie środowiskowe***	104	105	194
Nakłady
Inwestycje proekologiczne	34 709	75 515	66 348
Inwestycje rzeczowe**	805 265	814 264	1 130 446

Pozycja	Wydatki [tys. zł]
	2011	2012	2013
Grupa LOTOS
Emisja zanieczyszczeń do powietrza	4 268	2 980	1 256
Pobór wody	144	140	162
Odprowadzanie ścieków	313	298	316
Składowanie odpadów	0	0	0
Razem	4 725	3 418	1 734
Grupa Kapitałowa LOTOS
Emisja zanieczyszczeń do powietrza	4 805	3 218	1 651
Pobór wody	210	173	240
Odprowadzanie ścieków	487	388	511
Składowanie odpadów	0	0	0
Razem	5 502	3 779	2 402

Wyzwania w perspektywie realizacji strategii do 2015 r.

Zrealizowane w 2013 r. działania inwestycyjne (modernizacja jednego kotła elektrociepłowni z jego przystosowaniem do spalania gazu ziemnego, nowe bardziej efektywne energetycznie piece technologiczne na dwóch instalacjach, system zawracania gazów zrzutowych) w pełni wpisują się w osiągnięcie celu kluczowego strategii społecznej odpowiedzialności w obszarze Zarządzanie zasobami naturalnymi w procesie produkcji, jakim jest ograniczenie ryzyka środowiskowego oraz dążenie do stałego minimalizowania stopnia negatywnego oddziaływania działalności na środowisko.

Działania ograniczające negatywne oddziaływanie będą kontynuowane. W 2014 r. przystosowany zostanie ostatni, czwarty kocioł elektrociepłowni Grupy LOTOS do spalania gazu ziemnego. Realizacja tego zadania w pełni pozwoli nam spełniać bardzo ostre standardy emisyjne z dużych instalacji spalania paliw (elektrowni/elektrociepłowni), jakie będą obowiązywały od 1 stycznia 2016 r.

Perspektywy rozwoju do 2020 r.

Dalsze obniżanie negatywnego wpływu na otoczenie będzie możliwe dzięki realizacji kolejnych dwóch celów środowiskowych, wytyczonych na najbliższe lata, do których zaliczamy:

• poprawę efektywności energetycznej systemu ogrzewania parowego rurociągów międzyobiektowych;
• obniżenie zużycia energii pierwotnej przez rafinerię Grupy LOTOS dzięki modernizacji kolejnych pieców technologicznych.

Zadania te wpisują się w dalsze poprawianie efektywności energetycznej, a przez to zgodne są w celem, jakim jest ograniczanie wpływu naszej działalności na środowisko.